ارزشیابی کیفی توصیفی چیست

 

ارزسیابی کیفی توصیفی چیست؟

 

ارزشیابی تحصیلی، فعالیتی است که معلم، در جریان تدریس خود انجام می دهد. این فعالیت، شامل جمع آوری اطلاعات و داوری درباره وضعیت یادگیری و پیشرفت دانش آموز است. جمع آوری این اطلاعات  از طریق شیوه های مختلف صورت می پذیرد و نیازمند کسب مهارت و دانش کافی در این زمینه است. معلم باید با استفاده از نتایج حاصل از سنجش و ملاحظه اهداف و انتظارات آموزشی درباره وضعیت فرد، داوری کرده، ضعفها و قوتهای دانش آموز را مشخص کند و برای بهبود فعالیتهای یادگیری به او توصیه هایی را ارائه دهد.

متأسفانه فرآیند سنجش و ارزشیابی در کشور ما، مطابق عرف، فقط شامل ارزیابی مجموعی یا نهایی است که در پایان دوره آموزشی به منظور تشخیص پیشرفت تحصیلی و رتبه بندی صورت می گیرد. در این روش تمامی تلاش معلم، دانش آموز، والدین و کل نظام آموزشی معطوف به آزمونهای نهایی و نمره آنهاست و ماحصل همه زحمتها در یک عدد یک یا دو رقمی خلاصه می شود. این نمره، نه تنها ملاک قضاوت وتصمیم گیری درخصوص دانش آموز است، بلکه به نوعی ارزشیابی از عملکرد معلم، مربی، مدیر و والدین و نظام آموزشی، تلقی می شود. تردیدی نیست که نتایج حاصل از این گونه تصمیم گیری ها دقیق نبوده، ممکن است عواقب ناگواری به همراه داشته باشد؛  به عبارت دیگر به جای آنکه نظام ارزشیابی و اندازه گیری در خدمت آموزش و رشد و توسعه دانش فراگیران و معلمان قرار گیرد، فرآیند تدریس و یادگیری در خدمت نظام سنجش و آزمون در آمده است و ملاک قضاوت در مورد عملکرد نظام و دانش آموز در یک مقیاس صفر تا بیست خلاصه می شود.

دفتر ارزشیابی تحصیلی و تربیتی سابق، با توجه به رویکردهای جدید ارزشیابی، پس از مطالعات فراوان و در پاسخ به رأی صادره در جلسه 674 مورخ 2/5/81 شورای عالی درخصوص تبدیل مقیاس کمی (20 _ 0) به مقیاس کیفی، طرح ارزشیابی توصیفی را ارائه داد.

این طرح، الگویی کیفی است که تلاش می کند بر خلاف الگوهای رایج ارزشیابی، به جای کمی نگری از طریق توجه به معیارهای برنامه درسی و آموزشی به عمق و کیفیت یادگیری دانش آموزان توجه کند و توصیفی از وضعیت آنها ارائه دهد و ارزشیابی را در خدمت آموزش و یادگیری قرار دهد.

مهمترین ویژگیهای الگوی ارزشیابی توصیفی عبارت است از:

_ توجه به تنوع و تغییر مقیاس سنجش

_ توجه به یادگیری دانش آموز

_ توجه به تنوع و تغییر ابزارهای ارزشیابی

_ توجه به انتظارات برنامه درسی

_ توجه به اهمیت سازگاری اجتماعی در کنار پیشرفت تحصیلی

_ توجه به اهمیت بهداشت روانی در فرآیند یاددهی _ یادگیری

_ توجه به حیطه های مختلف یادگیری

این طرح با مد نظر قرار دادن ویژگیهای فوق، همراه با ایجاد تغییرات بنیادی در نظام موجود ارزشیابی تحصیلی تهیه شد. این تغییرات عبارتند از:

 

تغییر مقیاس فاصله ای (20 _ 0) به مقیاس ترتیبی (در حد انتظار _ نزدیک به انتظار _ نیازمند به تلاش بیشتر):

در طول سالیان دراز، نمره 20 بسیار مورد احترام و توجه بوده است و معلمان ما نتایج آزمونها را براساس آن به دانش آموزان و والدین بازخورد داده اند. که همین امر باعث رقابت نامطلوب شده است. مقیاسهای ترتیبی کمتر ایجاد رقابت می کند و مشکلات نمره های کمی را ندارد؛ زیرا با مقیاسهای ترتیبی و بازخوردهای توصیفی دانش آموزان، دیگر نگران کسب نمره نیستند. آنها به دنبال شناخت اشتباه خود در فعالیتهای یادگیری هستند. والدین نیز از فرزندانشان نمره نمی خواهند و به جای اینکه از آنان بپرسند امروز چند گرفته ای؟ می پرسند: امروز چه یاد گرفته ای؟ تغییر مقیاس فاصله ای به مقیاس ترتیبی، یعنی حذف یکی از عوامل استرس آور در کلاس درس.

 

تغییر تأکید از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی

در نظام آموزش سنتی رایج در کشور ما، معلمان سعی می کردند از طریق ارزشیابی پایانی، نتایج یادگیری دانش آموزان را به شکل نمره گزارش دهند و توجهی به چگونگی یادگیری و بهبود آن نداشتند. در ارزشیابی توصیفی معلم، ارزشیابی را در خدمت آموزش قرار می دهد؛ به عبارت دیگر تلاش می کند که ارزشیابیهای او به یادگیری بهتر منجر شود. به همین دلیل در فرآیند یادگیری ضعفها و قوتهای یادگیری دانش آموز برای برطرف کردن و بهبود بخشیدن بررسی می شود.

 

تنوع بخشی به ابزارهای جمع آوری اطلاعات

در شیوه سنتی رایج، اطلاعات عمدتاً از طریق آزمونهای مواد _ کاغذی (امتحان) و پرسشهای کلاسی جمع آوری می شد. اما در طرح ارزشیابی توصیفی، ابزارهای جمع آوری متنوع شده اند و علاوه بر آزمونهای مواد _ کاغذی و پرسشهای کلاسی ابزارهای دیگری مانند پوشه کار، روشهای ثبت مشاهده، تکالیف درسی و آزمونهای عملکردی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. اساس کار در تنوع بخشی به ابزارهای گردآوری اطلاعات از وضعیت یادگیری دانش آموز، واقعی تر کردن اطلاعات است که همان مشاهده کودک در حین فعالیت و بررسی آثار و محصولات یادگیری است.

 

تغییر در ساختار کارنامه:

در طرح ارزشیابی توصیفی کارنامه تحصیلی «گزارش پیشرفت» نام گرفته است. در گزارش پیشرفت توضیحات مفصل تر و عمیق تر به شکل توصیفی در خصوص رشد و پیشرفت دانش آموز به والدین ارائه می شود. همچنین در این گزارش تنها به وضعیت درسی صرف توجه نمی شود، بلکه به ابعاد عاطفی، جسمانــی و اجتماعـــی دانش آموز نیز توجه شده است. توصیه های ارائه شده در این گزارش نیز باعث می شود والدین دریابند که کودکشان احتمالاً در چه بخش از انتظارات آموزشی، مشکلاتی دارد و برای بهبود عملکرد تحصیلی فرزندشان چه باید بکنند.

 

تغییر در مرجع تصمیم گیرنده درباره ارتقاء دانش آموزان

در نظام سنتی ارزشیابی تحصیلی، تصمیم گیری درباره ارتقاء دانش آموز به نمره های پایانی او بستگی دارد. در این نظام طبق شرایطی که از پیش تعیین شده است و بر اساس نمره های کسب شده مشخص می شود که آیا دانش آموز می تواند به پایه بالاتر ارتقاء یابد، یا اینکه باید تکرار پایه نماید. این تصمیم گیری را حتی در سالهای اخیر به عهده رایانه گذاشته اند و رایانه به راحتی مشخص می کرد که فردی اجازه ارتقاء دارد یا خیر!!

در الگوی ارزشیابی توصیفی به دلیل اینکه اطلاعات جمع آوری شده متنوع و شامل داده های کمی و کیفی است، تحلیل و ترکیب این داده ها و تصمیم های آموزشی مبتنی بر آن، از جمله تصمیم گیری درباره ارتقاء یا عدم ارتقاء دانش آموزان به عهده معلم و شورای مدرسه است. در این الگوی ارزشیابی، به معلم اختیار تصمیم گیری تفویض می شود؛ زیرا وی لایق ترین فردی است که می تواند درباره دانش آموز تصمیم بگیرد.

 

توجه همه جانبه به تمامی جنبه های رشد

در الگوی ارزشیابی توصیفی، علاوه بر رشد بُعد عقلانی دانش آموز، به جنبه های دیگر رشد، از جمله بعد اجتماعی، عاطفی و جسمانی نیز توجه شده است. معلم در طول سال با مشاهده رفتار و عملکرد دانش آموز گزارشی را از وضعیت او در حیطه های ذکر شده به شکل توصیفی، ارائه می دهد. این گزارش باید دقیق و حساب شده باشد و به دور از اغراق، از الفاظ و کلمات مثبت استفاده شود.

دقت در رعایت نکات بهداشتی _ کسب عادتهای مطلوب جسمانی _ همکاری با دیگران _ عمل به قوانین مدرسه _ احترام گذاشتن به دیگران _ شرکت در مباحث و گفتگوها و... از جمله انتظاراتی است که در الگوی ارزشیابی توصیفی در زمینه توجه به حیطه های گوناگون رشد شخصیتی دانش آموز، مطرح شده است. انتظاراتی که در نظام سنتی، کاملاً نادیده انگاشته شده.

طرح ارزشیابی توصیفی از سال 83 ـ 82 به شکل آزمایشی در سراسر کشور به اجرا در آمد و در سال جاری تعداد 1000 کلاس، تحت پوشش این طرح قرار گرفته است.

        از آغاز اجرای طرح، دوره‌های توجیهی برای مجریان به شکل استانی و قطبی در سراسر کشور برگزار گردید و این دوره‌ها به شکل مستمر تاکنون ادامه داشته است. از جملة‌ مهمترین دوره‌هایی که برگزار شد، دورة‌ تربیت مدرس ارزشیابی توصیفی بود که در تابستان سال  جاری (84) انجام پذیرفت . مدرسان آموزش دیده موظف شدند پس از بازگشت به استانهای خود، سه دورة دیگر را به شرح زیر برگزار نمایند:

1ـ دورة مقدماتی ارزشیابی توصیفی که با توجه به افزایش تعداد کلاسهای مجری طرح در سال تحصیلی 85ـ 84 برای معلمینی که به این طرح می‌پیوندند در نظر گرفته شده است.

2ـ دورة تکمیلی که برای افزایش دانش و مهارت معلمان مجری طرح برگزار می‌شود.

3ـ‌ دورة آشنایی با ارزشیابی توصیفی که برای آشنایی کارشناسان و مدیران مدارس با این طرح در نظر گرفته شده است.

       از آنجا که برای بررسی عملکرد مجریان و میزان تحقق اهداف طرح، نیاز به نظارت دقیق و مستمر می‌باشد، گروه پشتیبانی و نظارت (شامل : معاون آموزش عمومی سازمان معاون پشتیبانی سازمان ـ مدیر گروه ابتدایی سازمان ـ‌کارشناس مسئول ارزشیابی دورة عمومی سازمان ـ ناظر علمی طرح در استان ـ‌ نمایندة‌ معلمان) این مهم را به عهده گرفت و با تشکیل جلسات منظم، حمایتهای لازم را از اجرای طرح به عمل آورده است.

        در زمینة ارزیابی از عملکرد طرح و به دست آوردن نقاط قوت و ضعف اجرای آن ، دفتر ارزشیابی تحصیلی و تربیتی اقدام به جمع‌آوری گزارش ناظرین طرح و نظریات معلمان، مدیران، والدین و کلیة دست‌اندرکاران نمود. جمع بندی گزارش نشان می‌دهد که به طور کلی ارزشیابی کیفی ـ توصیفی با توجه به ویژگیهای آن از جمله : توجه به ویژگیهای اجتماعی ـ عاطفی، توجه به عملکرد واقعی دانش‌آموز، افزایش علاقه به یادگیری، توجه به ارزشیابی مستمر و فرایندی، تعامل بیشتر اولیاء‌ با مدارس در زمینة‌ امور تحصیلی دانش‌‌آموز ، ارائه بازخوردهای پیوسته به‌ دانش‌‌آموز اولیاء برای بهبود عملکرد دانش‌‌آموز تقویت ارتباط عاطفی بین معلم و شاگرد ، از بین رفتن حس حسادت و رقابت کاذب ، افزایش استقلال دانش‌‌آموز، خلاقیت و تفکر خلاق و سرانجام توجه به اهداف و معیارهای تعلیم و تربیت و برنامه‌های درسی دانش‌‌آموزان در ارزشیابی آنها که در مقایسه با ویژگیهای الگوهای رایج ارزشیابی پیشرفت تحصیلی که محور اصلی آنها بر مقایسه دانش‌‌آموزان با توزیع نرمال کلاس درس و وضعیت دیگر دانش‌‌آموزان است و با خود هیجانها و اضطرابهای کاذب و غفلت از اهداف و معیارهای اصلی برنامه‌ها و مواد درسی را به همراه دارد، با استقبال و توجه رو به رو شده، به عنوان یک طرح ضروری و مهم تلقی می‌شود. در گزارش ، به مواردی نیز به عنوان نقاط ضعف طرح اشاره شده است: از جمله وقت گیر بودن و افزایش حجم کاری معلمان در مدرسه و خانه به دلیل تنوع ابزارها و عدم تناسب آن با حجم کتاب درسی، بالا بودن تعداد دانش‌‌آموزان کلاس، کمبود امکانات و تجهیزات متناسب با حجم فعالیت معلمان ، اظهار نظرهای منفی و غیر کارشناسی از سوی برخی از معلمان.

        در عین حال مشاهدات و نظریات نشان می‌دهد که اجرای آزمایشی طرح ارزشیابی کیفی ـ توصیفی در صورت توجه به ابعادی چون اطلاع رسانی و ترویج آموزشهای مستمر و تهیه کتابچه‌ها و راهنماهای آموزشی، تأمین اعتبار و پشتیبانی مناسب مالی و اجرایی طرح و توجه به انگیزه‌های مالی معلمان و دست‌اندرکاران، بهبود ابزارها و آسان سازی و تکمیل گزارش پیشرفت تحصیلی و... می‌تواند در سالهای آینده ودر کلاسهای بالاتر به تدریج به یک الگوی جایگزین تبدیل شود.

        امید است با عنایت به اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و اهداف تفضیلی طرح ارزشیابی توصیفی که بنیان آن بر شکوفا شاختن استعدادهای طبیعی دانش‌آموزان و آزادی و انتخاب است، به نتایج قابل توجهی در زمینة‌ اجرای این طرح برسیم.

 در دهه هفتاد هجری شمسی کیفیت آموزش ،تحت تأثیر شرایط جهانی و همچنین چالشهای پیش روی نظام آموزشی ، یکی از مسائل اساسی نظام آموزشی شدوضروری می نمود تصمیمگیرندگان و سیاستگذاران نظام در مواجهه با این مسأله به دو سؤال اساسی زیر پاسخگو باشند و برای آن چارهجویی نمایند:
1 ـ چگونه دانشآموزان بهتر یاد میگیرند؟( این سؤال به بهبود کیفیت جریان یادگیری در مدرسه توجه دارد.)
2 ـ چگونه معلمان میتوانند بهتر آموزش دهند؟ (این سؤال به بهبود کیفیت جریان یاددهی نظر دارد.)
یکی از محورهای اساسی رشته پیوند بین این دو مسأله، یعنی یادگیری و یاددهی، نظام ارزشیابی تحصیلی است. شواهد بسیاری در دست بود که نشان می داد ،ارزشیابی تحصیلی یکی از عوامل مؤثر در بهبود کیفیت این دو باشد. پژوهشها و تحقیقات هم نشان از وجود چنین تأثیری دارد.
از سوی دیگر نارضایتی از نظام ارزشیابی موجود در محافل تربیتی، کاملاً شایع شده بود. بر این اساس نگاه تصمیمگیرندگان، متوجه این حوزه و ایجاد اصلاحات در آن شد. آغاز این توجه در طرح دو نوبتی نمودن امتحانات و برجسته کردن نقش ارزشیابی مستمر بود. در همایش مهندسی اصلاحات در آموزش و پرورش توجهی به این زمینه شد و یک مقاله نیزدر این خصوص ارائه گردید. تشکیل دفتر ارزشیابی تحصیلی و تربیتی در معاونت آموزش عمومی نیز، شاهد دیگری است بر این مدعا که ارزشیابی تحصیلی به موضوعی قابل توجه برای تصمیمگیرندگان و سیاستگذاران تبدیل شده بود.
پیرو این توجه ویژه ،شورای عالی آموزش و پرورش طی رأی صادره در جلسه 674 مورخ 2/5/81 به دفتر ارزشیابی تحصیلی و تربیتی مأموریت داد تا درخصوص تبدیل مقیاس کمی (20 ـ 0) به مقیاس کیفی، مطالعاتی انجام داده، گزارش آن را به شورا ارائه دهد. دفتر ارزشیابی تحصیلی بعد از مطالعات و بررسیهای به عمل آمده، طرحی را تحت عنوان ارزشیابی توصیفی تهیه و به شورای عالی ارائه نمود. این طرح با هدف افزایش کیفیت فرآیند یاددهی ـ یادگیری، کاهش اعتبار آزمونهای پایانی و افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی ـ یادگیری همراه با ایجاد تغییرات زیر در نظام موجود ارزشیابی تحصیلی، تهیه شد.
- تغییر مقیاس فاصلهای (20 ـ0) به مقیاس ترتیبی
- تغییر ساختار کارنامه و تبدیل آن به کارنامه توصیفی تحت عنوان گزارش پیشرفت تحصیلی
- تغییر و تنوع بخشی به ابزارها و روشهای جمعآوری اطلاعات از وضعیت تحصیلی دانشآموز، مانند : پوشه کار ، ازمونهای عملکردی ، چک لیست ، برگ ثبت مشاهدات و ...
- تغییر در رویکرد کلی ارزشیابی از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی و فرآیندی
- تغییر در مرجع تصمیمگیرنده در ارتقاءدانشآموزان که در این طرح به جای امتحانات پایانی،معلم و شورای مدرسه مرجع صاحب صلاحیت تصمیمگیری تعیین شد.
طرح ارزشیابی توصیفی در سال 82 – 81 به صورت پیش آزمایشی در 25 کلاس در 5 استان (سیستان و بلوچستان، اصفهان، زنجان، شهر تهران و آذربایجان شرقی) اجرا شد. بعد از نقد و بررسی تجربه پیش آزمایشی و اصلاح و اعمال تغییرات لازم، طرح برای اجرای آزمایشی در سال 83 – 82 آماده شد.
در تاریخ 12/6/82 کمیسیون معین شورای عالی آموزش و پرورش دستورالعمل ارزشیابی توصیفی دانشآموزان را تصویب نمود. این دستورالعمل برای اجرای آزمایشی در کل کشور (100 مدرسه و 200 کلاس پایه اول ابتدایی) در نظر گرفته شد و بعد از تهیه مقدمات لازم، در شهریور ماه 82دوره توجیهی برای مجریان طرح که شامل معلمان، مدیران مدارس، کارشناس مسئولان استانی، مدیر گروه ابتدایی استان و ناظر علمی طرح در استان بود، در اردوگاه شهید باهنر تهران، برگزار شد. بعد از اجرای دوره و شروع سال تحصیلــی 83 – 82 بنا به درخواست دفتر ارزشیابی تحصیلی، گروه پشیتبانی طرح ارزشیابی توصیفی در استانهای مجری، شکل گرفت که اعضای این گروه عبارتند از:
- معاون آموزش عمومی سازمان
- معاون پشتیبانی سازمان
- مدیر گروه ابتدایی سازمان
- کارشناس مسئول ارزشیابی دوره عمومی سازمان
- ناظر علمی طرح در استان
- نماینده معلمان
این گروه با تشکیل جلسات منظم، ضمن بررسی روند اجرای طرح، حمایتهای لازم را برای اجرای با کیفیت طرح به عمل آوردند. همچنین در دفتر ارزشیابی، ستاد مرکزی طرح، تشکیل شد که در آن سه کمیته علمی، آموزش، توانمندسازی و نظارت، وظایفی را به عهده گرفتند.
در آذر ماه 82 کارگاه آموزشی ارزشیابی توصیفی به صورت قطبی برای معلمان مجری طرح، در پنج استان (آذربایجان شرقی، قزوین، کرمانشاه، خراسان و فارس) برگزار گردید. در این کارگاه معلمان مجری طرح به صورت کارگاهی با مهارتهای مشاهده و ارزشیابی عملکردی و تهیه پوشه کار، آشنا شدند. در راستای غنیسازی مهارتهای معلمان، برنامههای نظارتی و بازدید از مدارس مجری طرح انجام گرفت. گروههای متعدد بازدیده کننده از مدارس مجری طرح در سراسر کشور بازدید مینمایند. یکی از نیروهای محوری طرح، ناظران علمی استانها هستند. ناظران علمی، علاوه بر شرکت در جلسات گروه پشتیبانی با سرکشی به مدارس، مشکلات و مسائل اجرایی طرح را بررسی می نمایند و در صورت نیاز، رهنمودهای لازم را به معلمان ارائه میدهند. برای بررسی عمیقتر روند اجرایی طرح، همایش ناظرین علمی در شهر یزد در تاریخ سوم و چهارم اسفند ماه 82 برگزار گردید. ناظرین علمی استان، طی نشست دو روزه خود با تشکیل سه کمیته کاری با عنوانهای آینده طرح، مشکلات اجرایی طرح، مبانی نظری طرح، طرح ارزشیابی توصیفی را نقد و بررسی نمودند.این نشست در سال 83 با شعار آرامش مسافر کوچک سفر یاد گیری با ارزشیابی توصیفی در شهر قم تکرار شد0
در راستای تقویت و اشاعه طرح ارزشیابی توصیفی و با عنایت به ضرورت اهتمام به رویکردهای جدید ارزشیابی در فرآیند آموزش و کاهش ضررها و زیانهای ناشی از ارزشیابیهای سنتی، دفتر ارزشیابی تحصیلی و تربیتی اقدام به تهیه دو فیلم با عناوین «روی یک خط» و «سفید مثل گچ» نمود که پس از تهیه و تکثیر به کلیه استانها ارسال گردید.
شورای عالی آموزش و پرورش به پیشنهاد دفتر ارزشیابی تحصیلی و تائید پژوهشکده تعلیم و تربیت در مصوبه 710 خود مجوز اجرای سه ساله طرح را صادر نمود. بر این اساس این طرح تا پایان سال تحصیلی 85 - 1384 اجرا خواهد شد.
به دنبال این مصوبه دورههای آموزشی تکمیلی و مقدماتی برای مجریان جدید و قدیم طرح در استانها برگزار شد و با ورود تعداد 300 کلاس پایه اول به طرح، تعداد کلاسهای مجری طرح به 500 افزایش یافت و طبق برنامه پیشبینی شده 500 کلاس دیگر در سال 85 ـ 84، به طرح افزوده میشود.
به همین منظور برای تقویت و بهبود عملکرد نیروهای مجری طرح ارزشیابی توصیفی با هماهنگی دفتر آموزش و ارتقاء مهارتهای حرفهای و تربیت معلم دورههای آموزشی دیگری در نظر گرفته شد که در تابستان سال 84 برگزار میگردد.
این دورهها عبارتند از:
1 ـ دوره تربیت مدرس ارزشیابی توصیفی: این دوره برای تربیت نیروهای مجرب به منظور آموزش مجریان طرح در استانها برنامهریزی شده است.
2 ـ دوره مقدماتی ارزشیابی توصیفی: این دوره با توجه به افزایش تعداد کلاسهــــای مجری طرح در سال 85 ـ 84 برای معلمینی که به این طرح میپیوندند در نظر گرفته شده است.
3 ـ دوره تکمیلی: این دوره برای افزایش دانش و مهارت معلمان مجری طرح در نظر گرفته شده است.
4 ـ دوره آشنایی با ارزشیابی توصیفی: برای آشنایی کارشناسان و مدیران مدارس با ارزشیابی توصیفی

در زمینه ارزیابی از عملکرد کلی طرح به منظور به دست آوردن نقاط قوت و ضعف اجرای آن، دفتر ارزشیابی تحصیلی و تربیتی اقدام به جمعآوری گزارش ناظران طرح و نظریات معلمان، مدیران، والدین و کلیه دستاندرکاران نمود. این گزارش نشان میدهد که به طور کلی طرح ارزشیابی کیفی ـ توصیفی با توجه به ویژگیهای آن از جمله: توجه به ویژگیهای اجتماعی ـ عاطفی، توجه به عملکرد واقعی، افزایش علاقه به یادگیری، توجه به ارزشیابی مستمر و فرآیندی، تعامل بیشتر اولیاء با مدارس در زمینه امور تحصیلی دانشآموز، ارائه بازخوردهای پیوسته به دانشآموز و اولیاء برای بهبود عملکرد دانشآموز ـ تقویت ارتباط عاطفی بین معلم و شاگرد، از بین رفتن حس حسادت و رقابت کاذب ، افزایش استقلال دانشآموز ،حذف استرس و دلهره در دانشآموزان و اولیاء برای کسب نمرههای بالا، حذف اضطراب امتحان، شکوفایی خلاقیت و تفکر خلاق و سرانجام توجه به اهداف و معیارهای تعلیم و تربیت و برنامههای درسی دانشآموزان در ارزشیابی آنها که در مقایسه با ویژگیهای الگوهای رایج ارزشیابی پیشرفت تحصیلی که محور اصلی آنها بر مقایسه دانشآموزان با توزیع نرمال کلاس درس و وضعیت دیگر دانشآموزان است و با خود هیجانها و اضطرابهای کاذب و غفلت از اهداف و معیارهای اصلی برنامهها و مواد درسی را به همراه دارد، با استقبال و توجه روبرو شده، به عنوان یک طرح ضروی و مهم تلقی و خوانده شده است.
در گزارش به مواردی نیز به عنوان نقاط ضعف طرح اشاره شده است. از جمله: وقتگیر بودن و افزایش حجم کاری معلمان در مدرسه و خانه به دلیل تنوع ابزارها و عدم تناسب با حجم کتاب درسی، بالا بودن تعداد دانشآموزان کلاس، کمبود امکانات و تجهیزات متناسب با حجم فعالیت معلمان، اظهارنظرهای منفی و غیر کارشناسی از سوی برخی از معلمان.
در عین حال مشاهدات و نظریات نشان میدهد که اجرای آزمایشی طرح ارزشیابی کیفی ـ توصیفی در صورت توجه به ابعادی چون اطلاعرسانی و ترویج آموزشهای مستمر و تهیه کتابچهها و راهنماهای آموزشی، تأمین اعتبار و پشتیبانی مناسب مالی و اجرایی طرح و توجه به انگیزههای مالی معلمان و دستاندرکاران، بهبود ابزارها و آسانسازی و تکمیل گزارش پیشرفت تحصیلی و... میتواند در سالهای آینده و در کلاسهای بالاتر به تدریج به یک الگوی جایگزین تبدیل گردد.
از آنجا که نتایج و آثار طرحهای آزمایشی خصوصاً طرحهای مرتبط با حوزه تعلیم و تربیت را نمیتوان در یک دوره کوتاه مدت مورد مطالعه و بررسی قرار داد، با تصویب مجوز اجرای سه ساله طرح به وسیله شورای عالی آموزش و پرورش پژوهشکده تعلیم و تربیت موظف شد ارزیابی از طرح ارزشیابی توصیفی را به عهده بگیرد.
امید است با عنایت به اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و اهداف تفصیلی طرح ارزشیابی توصیفی که بنیان آن بر شکوفا نمودن استعدادهای طبیعی دانشآموزان وآزادی و انتخاب است به نتایج قابل توجهی در زمینه اجرای این طرح برسیم.