آموزش مسئولیت پذیری به بچه ها

همه پدرها و مادر‌ها امیدوارند که فرزندانشان افرادی خوب و مسئولیت‌پذیر برای جامعه باشند.

این حق طبیعی فرزندان ما است که درس‌ها و عادت‌های مهم را از ما بیاموزند.

ما می‌خواهیم کودکانی مسئولیت‌پذیر تربیت کنیم تا تبدیل به بزرگسالانی متعهد و مسئول شوند. ما می‌خواهیم فرزندانمان به احساسات، افکار و رفتارهای دیگران احترام بگذارند و مورد احترام دیگران باشند.

ما می‌خواهیم آنها زندگی سالمی داشته باشند و در حالی که به نیازهای خودشان توجه می‌کنند به احساسات دیگران هم توجه داشته باشند.

به گزارش سایت تبیان، واژه مسئولیت به معنی توانایی پاسخ دادن، و در عرف عام به مفهوم تصمیم?گیری مناسب و مؤثر است.

منظور از تصمیم گیری مناسب این است که کودک در چارچوب هنجارهای اجتماعی و انتطاراتی که معمولا از او می‌رود، دست به انتخابی بزند که سبب ایجاد روابط انسانی مثبت، افزایش ایمنی، موفقیت و آسایش خاطر وی شود.

مسئولیت ارثی نیست و باید از طریق تجربه آموخته شود.

آموزش مسئولیت‌پذیری به کودکان، نیازمند جوّی خاص در خانه و مدرسه است. چنین جوّی در مورد تصمیم‌گیری‌ها و پیامدهای آنها، اطلاعاتی به کودکان می‌دهد و منابعی را برایشان فراهم می‌کند تا بتوانند تصمیم‌های درست بگیرند و در بزرگسالی بتوانند مسئولیت هرچه را که در زندگیش رخ می‌دهد، بر عهده گیرد.

کودک از نخستین روز زندگی تا بزرگسالی باید قابلیت مسئولیت خود را افزایش دهد. او از طریق کنش‌های متقابل با والدین، معلمان و همسالانش به اهمیت مسئول بودن پی می‌برد.

این کنش‌های متقابل، شامل انتظاراتی است که از کودک می‌توان داشت و این که او باید یاد بگیرد روز به روز به نحوی مناسب‌تر و مؤثرتر به آنها پاسخ دهد.

متاسفانه امروزه، شاهد تعداد زیادی از کودکان هستیم که در برابر رفتارهای خود هیچ مسئولیت‌پذیری ندارند و در حال بزرگ شدن و ورود به مرحله نوجوانی و جوانی هستند.

مطالعات علمی نشان می‌دهد کودکانی که در امتحانات به راحتی تقلب می‌کنند، راحت به دوستان و والدین خود دروغ می‌گویند یا در بازی‌های کودکانه تقلب می‌کنند، همان بچه‌هایی هستند که در مورد آموزش مسئولیت‌پذیری آنها کوتاهی شده است.

اگر نگرش‌ها و رفتار مثبت خیلی زود به کودکان آموخته نشود، مشکلات رفتاری خیلی سریع رشد می‌کنند و تا زمانی که بزرگ‌تر شوند، این مشکلات نیز به مرور بزرگ‌تر می‌شوند.

آمارهای رو به رشد خلافکاری‌های نوجوانی، همه و همه نشان‌دهنده توجه ضعیف والدین به آموزش مسئولیت و مسئولیت‌پذیری در دوران کودکی است.

هنگامی که آموزش مسئولیت‌پذیری از همان ابتدای کودکی آغاز شود، عادت‌های خوب جایگزین عادت‌های بد می‌شود.

بنابراین بچه‌ها نیاز دارند که مسئولیت‌پذیری را در سنین پایین یاد بگیرند.

این تغییرات کم کم سبب می‌شود کودکان احساس پیشرفت و عزت نفس کنند. آنها تمایل خواهند داشت بازخورد مثبت دریافت کنند که این باعث ایجاد مسئولیت‌پذیری در کودکان می‌شود.

چند پیشنهاد سازنده
کار

یکی از روش‌های موثر آموزش مسئولیت پذیری کودکان، واگذار کردن کارهای روزمرّه به آنها است. این کارها باید مناسب سن کودکان باشد.

هرچه بچه‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، این مسئولیت‌ها می‌تواند پیچیده‌تر و سخت‌تر شود.

سپردن این کارها و فعالیت‌ها باید متنوع باشد تا مهارت‌های مختلف به آنها آموزش داده شود.

از طریق انجام کارهای روزمرّه، کارآمدی و مسئولیت‌پذیری بچه‌ها افزایش می‌یابد و علاوه بر این، این اقدامات باعث دور نگه داشتن بچه‌ها از بازی‌های کامپیوتری، استفاده افراطی از تلویزیون و در نتیجه، افزایش فعالیت‌های بدنی بچه‌ها می‌شود.

مطالعات علمی نشان می‌دهد کودکانی که در امتحانات به راحتی تقلب می‌کنند، راحت به دوستان و والدین خود دروغ می‌گویند، یا در بازی‌های کودکانه تقلب می‌کنند، همان بچه‌هایی هستند که در مورد آموزش مسئولیت‌پذیری آنها کوتاهی شده است.

مراقبت

روش مناسـب دیگـر بــرای افزایـش مسئولیت‌پذیری کودکان، سپردن مسئولیت نگهداری حیوانات اهلی (مانند پرندگان، خرگوش، ماهی و...) یا گیاهان است. برای این منظور یک حیوان اهلی یا یک گیاه را برای کودکتان خریداری کنید و در اختیار او قرار دهید و برای او توضیح دهید که «زندگی این موجود زنده، بستگی به مراقبت‌ها و توجهات تو به او دارد. تو باید به غذا و آب او توجه داشته باشی و مراقب او باشی تا در معرض آسیب‌هایی مثل حمله حیوانات وحشی (مثل گربه) قرار نگیرند. یا گیاه خود را در معرض نور و آب مناسب قرار دهی و با توجهات ویژه‌ای که به آن داری مانع از خشک شدن آن گیاه شوی». با قبول این نوع مسئولیت‌ها کودکان، مسئولیت‌پذیری را می‌آموزند و می‌توانند شکل‌های سخت‌تر مسئولیت را در آینده به عهده بگیرند.

نکات دیگر

- اجازه دهید کودکان تان تاوان و پیامد بی‌مسئولیتی شان را بپردازند. مثلا اگر کودک شما دفتر تکالیف خود را گم کرد یا اسباب‌بازی‌اش را شکست، بلافاصله نوع جدید و بهتر آن را در اختیار او قرار ندهید. بلکه هزینه معادل آن کالا را یکباره یا تدریجی از پول توجیبی کودکتان کم کنید.

- در مورد ارزش و اهمیت مسئولیت پذیری برای کودکتان صحبت کنید و سعی کنید از طریق رفتارتان الگوی خوبی برای او باشید.

- در سنین پایین نیز به کودکتان فرصت و اجازه تصمیم‌گیری در برخی از امور را بدهید.

برای مثال: «زهرا جان دوست داری با پول عیدی‌هایت چه کار کنی؟» یا «سامان جان، دوست داری برای آخر هفته کجا برویم؟»

- روش پس‌انداز کردن را به فرزندتان بیاموزید.

نوروز، تولد و... فرصت‌های مناسبی برای آموزش این مهارت در کودکان است.

در این زمان به کودکتان آموزش دهید که نیمی از پول خود را در دفترچه حساب پس‌انداز، قلک و... ذخیره کند و نیم دیگر را به دلخواه خود خرج کند.

پس از آموزش مسئولیت‌پذیری می‌توانید کم‌کم حس اعتماد، اعتماد به نفس و خود اتکایی را به کودکتان بیاموزید.

همه این مؤلفه‌ها به شما کمک خواهد کرد که یک بزرگسال موفق را به جامعه تحویل دهید.