خلاقیت
خلاقیت و ابتکار عمل برای رشد و ارتقای علمی کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است. جامعه ای که بتواند خلاقیت نسل جوان و به خصوص دانش آموزان را فراهم سازد به طور حتم از رشد و شکوفایی علمی بهره مند خواهد شد.
سازمان آموزش و پرورش به عنوان متولی این بخش می تواند بستر مناسبی برای رشد فکری دانش آموزان ایجاد کند اما به گفته معاون پژوهشی و برنامه ریزی سازمان آموزش و پرورش برای حمایت از دانش آموزان خلاق و مبتکر منابع مالی و حمایتی کافی وجود ندارد که این امر می تواند مانعی برای پرورش خلاقیت دانش آموزان محسوب شود.یکی از دانش آموزان در این باره نظر می دهد: معلم خلاق می تواند با به کارگیری روش های نوین تدریس تأثیر به سزایی در پرورش خلاقیت دانش آموزان داشته باشد.
علی طبسی می افزاید: برخی از معلمان حتی انگیزه ای برای درس دادن به دانش آموزان ندارند با این حال چگونه می توان توقع داشت زمینه لازم برای رشد خلاقیت را در دانش آموزان فراهم کنند.یکی دیگر از دانش آموزان عقیده دارد: بعضی از دانش آموزان طرح ها و ایده های جدیدی دارند که متأسفانه آموزش و پرورش برای به ثمر رساندن آن ها حمایتی از دانش آموزان خلاق و مبتکر نمی کند و از کمترین امکانات برای این منظور برخورداریم.
(م.ر) می افزاید: مکان مناسبی برای گردهمایی دانش آموزان خلاق و تبادل نظرات و افکار وجود ندارد. به گفته وی در صورت تأمین تجهیزات و تشویق این دانش آموزان، تعداد زیادی از آن ها در مراکز تحقیقاتی جذب خواهند شد.
یکی از معلمان نیز در این خصوص می گوید: معلمان با رفتار خلاقانه، می توانند محیطی را برای ارتقای خلاقیت در دانش آموزان به وجود آورند.نوروزپور با اشاره به این که معلم در ابتدای امر آموزش در نظر دانش آموز، الگوی قابل اعتمادی است می افزاید: اگر معلم با اتخاذ روش های نوین و کاربردی آموزش در راستای بروز خلاقیت دانش آموزان گام بردارد ولی الگوی عملی مناسبی در این خصوص نتواند ارائه کند تأثیری در رشد و شکوفایی دانش آموزان نخواهد داشت.
وی تصریح می کند: ارائه برنامه های آموزشی به معلمان و بسترسازی مناسب برای پرورش خلاقیت در بالفعل کردن خلاقیت دانش آموزان و معلمان بسیار مؤثر خواهد بود.یکی دیگر از معلمان می گوید: شوخ طبعی از شاخص های مهم خلاقیت به شمار می رود و وجود حس شوخی و شوخ طبعی در فضای خانواده بسیار مهم است.نوری می افزاید: حس شوخ طبعی به طور مستقیم به رشد خلاقیت دانش آموزان کمک می کند و در خانواده هایی که فضای زندگی آنان خشک و رسمی است بسیاری از خلاقیت ها در آنان بروز نمی کند.وی ادامه می دهد: ناآگاهی برخی از والدین از فرآیند رشد خلاقیت در کودکان و مطالعه نکردن آن ها در این زمینه سبب می شود هیچ گاه نتوانند برای پرورش و شکوفایی خلاقیت فرزند خود برنامه ریزی کند.
وی یادآور می شود: بیهوده شمردن تخیلات دانش آموزان، نشناختن علایق درونی فرزندان، تحمیل علاقه از موانع خلاقیت دانش آموزان در خانواده است.
یک کارشناس علوم اجتماعی در این باره می گوید: تقویت حس اعتماد به نفس و خودباوری در دانش آموزان، ترغیب آن ها به حدس زدن مسائل درسی، اهمیت جدی به امر آموزش ابتکار عمل و خلاقیت، ترتیب دادن سخنرانی برای شخصیت های خلاق دانش آموز از روش های کاربردی پرورش خلاقیت است.
به عقیده شایان یزدان پناه ایجاد حس خودباوری و اعتماد به نفس از شاخصه های اساسی تفکر خلاق، به شمار می رود.
وی تصریح می کند: اگر خواهان داشتن دانش آموزانی خلاق و مبتکر باشیم باید اصول ابتکار و خلاقیت را به صورت منسجم و هدف دار به دانش آموزان ارائه کنیم تا خلاقیت در آنان بروز و ظهور پیدا کند.وی یادآور می شود: با ترتیب دادن برنامه های سخنرانی برای دانش آموزان خلاق می توان، اندیشه های مبتکرانه آن ها را در اختیار سایر دانش آموزان قرار داد.وی ادامه می دهد: سایر دانش آموزان نیز با الگوبرداری از چنین شخصیت هایی تلاش خواهند کرد که خود نیز خلاق و مبتکر شوند تا بتوانند الگویی برای سایر هم کلاس های خود باشند.وی می افزاید: اندیشه های خلاق زمانی بروز خواهند کرد که شرایط برای بروز آن فراهم شود و بهره گیری از روش حدس زدن در شرایط مختلف نیز عاملی برای شکوفایی استعداد و تجلی خلاقیت است.این کارشناس علوم اجتماعی بیان می کند: هر دانش آموزی در برابر مسائل و رویدادها واکنش منحصر به فردی خواهد داشت که بیان آن واکنش ها می تواند زمینه ای برای تجلی خلاقیت در سایر دانش آموزان ایجاد کند.وی ایجاد فضا و بستر طبیعی و آرام برای بیان واکنش ها و احساسات دانش آموزان و دور کردن فضاهای خشن و پر التهاب را اقدامی مؤثر در پرورش خلاقیت دانش آموزان ذکر می کند.
وی معتقد است: یکی از روش های مؤثر در پرورش خلاقیت حذف عوامل منفی و تحقیر آمیز از فراروی دانش آموزان است.وی ادامه می دهد: تحقیر، تمسخر، تنبیه و شرمنده کردن از مدارس است که مانع شکوفایی استعدادها و خلاقیت ها می شود.وی با اشاره به تفاوت های فردی در دانش آموزان می گوید: هر دانش آموزی، دارای توانایی های منحصر به فرد است که در امر پرورش خلاقیت، توجه به این اصل، ضروری است.
وی می افزاید: نباید تمامی دانش آموزان را با یکدیگر یکسان بدانیم، اطلاع از این تفاوت ها در تحقق و شکوفایی استعدادهای بالقوه آن ها مؤثر است.وی بیان می کند: خلاقیت زمانی به اوج خواهد رسید که انتقادات درست و سازنده مطرح شود.وی خاطر نشان می کند: در انتقاد سازنده می توان به درستی به ارزیابی عملکردها پرداخت و مشکلات و معایب کار را دریافت.
وی معتقد است: انتقاداتی که تنها از روی غرض ورزی باشد و از هیچ پشتوانه درستی برخوردار نباشد جایگاهی در توسعه پرورش خلاقیت نخواهد داشت.
معاون پژوهش برنامه ریزی سازمان آموزش و پرورش خراسان شمالی نیز با اشاره به این که خلاقیت مفهومی پیچیده و در بر گیرنده ابعاد مختلف علمی، فرهنگی، سازمانی است می گوید: اگر در جامعه ای بخواهد این مفهوم توسعه یابد و پایدار بماند، باید در درجه اول شرایط علمی، فرهنگی و سازمانی و فردی آن به وجود آید.
محمدی می افزاید: اگر شرایط لازم و مناسب علمی فراهم نشود هر نوع کوشش از نظر کیفیت و محتوا بی نتیجه خواهد ماند.
وی تصریح می کند: اگر نتوانیم شرایط فرهنگی و سازمانی تحقق و توسعه خلاقیت را ایجاد کنیم ، هر چه بکوشیم و توان علمی خود را افزایش دهیم باز هم نمی توانیم به توسعه ای پایدار دست یابیم.وی ادامه می دهد: اولین گام در پرورش خلاقیت کودکان به وجود آوردن شرایط مناسب در محیط خانوادگی، آموزش است.
برگرفته از سایت:http://www.edub.ir
